Informatie over eetstoornissen: Als je als vriend(in) wil helpen...

We krijgen regelmatig de vraag van vrienden en vriendinnen hoe ze het beste kunnen reageren wanneer zij vermoeden dat een vriend(in) een eetstoornis heeft.

Op basis van een recent verschenen Engelstalige blogpost willen we jullie een aantal tips meegeven:

Het is niet mogelijk om vast te stellen of iemand een eetstoornis heeft door enkel en alleen rekening te houden met gewicht of uiterlijk. Een laag gewicht of opvallende veranderingen in het gewicht kunnen wel signalen zijn van een eetstoornis. Maar iemand die er "anorectisch uitziet" hoeft niet per se een eetstoornis te hebben, zoals iemand die er "gezond" uitziet misschien wel aan een verborgen eetstoornis lijdt. Om die reden is het belangrijk om ook te letten op gedragskenmerken die er op kunnen wijzen dat jouw vriend een eetstoornis heeft. We denken daarbij aan: iemand die maaltijden overslaat, extreem gaat sporten of regelmatig na de maaltijd naar het toilet verdwijnt na de maaltijd.
Wanneer je vriend hulp nodig heeft, moedig hem of haar dan aan om erover te praten met een professionele hulpverlener. Deskundige hulpverleners zijn goed geplaatst om mensen met een eetstoornis of met een verstoord eetpatroon te helpen. Probeer niet zelf om de rol van de therapeut over te nemen. Daardoor verandert jullie relatie en kan het zijn dat je vriend niet meer bij je terecht kan voor echte "vriendendingen". Daarnaast put het je ook uit, waardoor jij zelf ook minder in staat zal zijn om de ander te helpen. Ga niet zelf allerlei theorieën verzinnen over de redenen waarom jouw vriend een eetstoornis heeft ontwikkeld. Ook allerlei suggesties geven over wat iemand moet doen om beter te worden kan overweldigend overkomen. Wat je wel kan doen, is jouw vriend ondersteunen in het proces van het zoeken naar gepaste professionele hulp. Wacht niet tot de eetstoornis heel ernstig wordt voordat je met hem of haar erover praat. Hoe sneller je vriend(in) hulp zoekt, hoe beter. Eetstoornissen blijken beter te reageren op een vroegtijdige aanpak. Hoe sneller er stappen naar herstel gezet kunnen worden, hoe minder lang je vriend(in) in de eetstoornis gevangen zal zitten en zal lijden.
Wanneer je het gesprek aangaat, respecteer dan de fase van het herstelproces waar je vriend(in) op dat moment in zit. Voor iemand die nog niet klaar is om te erkennen dat er een probleem is, kan het contraproductief zijn wanneer je hem of haar dwingt om hulp te gaan zoeken. Het kan er zelfs toe leiden dat het contact tussen jullie stukloopt. Zelfs al maak je je zorgen om de gezondheid van je vriend(in), laat je toch niet verleiden om je vriend(in) tot iets te dwingen waar hij/zij nog niet klaar voor is. (Natuurlijk kunnen er uitzonderlijke situaties zijn wanneer iemands medische situatie toch dringend hulp vereist, vb. wanneer iemand bloed braakt of flauwvalt,... In zo'n gevallen is het wel belangrijk om er op aan te dringen medische hulp in te roepen). Stel echter geen ultimatums, zoals: "Als je geen hulp zoekt, dan stopt onze vriendschap". In de plaats daarvan kan je jouw bezorgdheid uitspreken ("Ik ben echt bezorgd om je, want ik merk dat je maaltijden overslaat, veel gewicht bent verloren en niet meer de vrolijke versie van jezelf bent."). En verder is het belangrijk om je oren goed te spitsen en écht te luisteren: vraag hoe het met iemand gaat, waar hij/zij zich zorgen om maakt, hoe jij kan helpen. Probeer in zo'n gesprek zo onbevooroordeeld mogelijk te zijn, ook als je dingen hoort die je niet begrijpt.
Heb geduld. Ook als je vriend(in) wel degelijk een probleem heeft kan het een tijd duren voor hij/zij dat kan of durft erkennen. Blijf er zijn als steunende vriend, ook als je vriend(in) nog niet klaar is voor (meer) hulp. Dat wil echter niet zeggen dat je moet meegaan in de eetstoornis. Wanneer je vriend(in) bijvoorbeeld vraagt om samen een intensieve sportprestatie te doen (vb. 10 km of meer gaan lopen) en jij voelt je er niet goed bij, stel dan een alternatieve activiteit voor. Wanneer je vriend(in) verwacht dat je mee liegt om de eetstoornis verborgen te houden, is het oké om "nee" te zeggen. Je mag jouw grenzen aangeven.
Wanneer je vriend(in) professionele hulp inroept en een behandeling opstart, kan hij of zij veel nood hebben aan de aanhoudende steun van vrienden en familie, ook na de behandeling! Deze steun kan ontzettend veel verschillende vormen aannemen. Het hoeft ook zeker niet te beteken dat er over de eetstoornis gesproken moet worden. Heel wat mensen met een eetstoornis vinden het ontzettend deugddoend om ook mensen te hebben waar ze samen fijne dingen te kunnen doen die helemaal niets met de eetstoornis te maken hebben. Wanneer je als vrienden samen activiteiten doet, helpt dat je vriend(in) om zich meer "mens" te voelen en minder "stoornis".
Wees je er van bewust dat de onderwerpen en afspraken van de behandeling een zaak zijn tussen jouw vriend(in) en de hulpverlener. Zit er dus niet heel de tijd naar te vissen. Mensen hebben soms de veilige ruimte van een therapie nodig om dingen te bespreken waar ze heel erg mee in de knoop zitten. Als jouw vriend(in) erover wil praten en jij voelt je er comfortabel genoeg bij om te luisteren, dan is dat natuurlijk prima.
Vermijd zoveel als mogelijk om opmerkingen te geven die te maken hebben met gewicht of uiterlijk. Zelfs positieve en goedbedoelde opmerkingen (vb. "je ziet er al veel beter uit") kunnen een trigger zijn, vooral wanneer iemands gewicht tijdens een behandeling veranderd is. Maak ook geen opmerkingen over het gewicht of uiterlijk van andere mensen in aanwezigheid van je vriend(in). Door dit te doen zou je immers de indruk geven dat de waarde van mensen afgeleid kan worden van hun gewicht of uiterlijk.
Onthoud dat jouw vriend(in) een complexe persoon is, die ook veel meer is dan de eetstoornis. Het is belangrijk om je vriend(in) te blijven zien en behandelen als een volledige persoon en om in jullie relatie voldoende ruimte te houden voor dingen die niets met de eetstoornis te maken hebben. Een van de beste manieren om een vriend(in) te helpen die herstelt van een eetstoornis, is door er gewoon te zijn als vriend.
Haal jezelf niet onderuit wanneer je vriend(in) niet openstaat voor jouw inspanningen om te helpen. Hoe goed jij ook je best doet, het is best mogelijk dat jouw vriend(in) nog niet klaar is voor hulp. Of jouw vriend(in) hulp zoekt ligt niet in jouw handen, het is niet jouw verantwoordelijkheid. We willen dan ook besluiten met de tip om vooral ook goed naar je eigen behoeften te luisteren. We zien vaak dat mensen uit de omgeving heel veel investeren, maar daarbij over hun eigen grenzen gaan. Door goed voor jezelf te zorgen ben je niet alleen een goed voorbeeld, maar daardoor houd je ook maar voldoende energie over om er voor je vriend(in) te zijn.